Anaẓur amḥaddi Aksil Tamazirt Umalu, yeldi-d ul-is i Vava Innova

,

Aṭas n yiseggasen aya seg yunag ɣer yiwunak n Marikan Yedduklen {USA}. D anaẓur amḥaddi, d amedyaz, d win i cennun ɣef wuguren, d taluft n Taqvaylit. Aksil Tamazirt Umalu, d win ikcmen deg useggas-ines wis 49. Yessaẓreg-d sin yiḍevsiyen n ccna. Akka tura yettheggi adebsi-ines wis kraḍ.

Vava Innova: Deg tazwara ini-d i yimeɣriyen anwa-t Aksil Tamazirt Umalu ?

Aksil Tamazirt Umalu: Nekk d anaẓur, ḥemmleɣ nezzeh Taqvaylit-iw, ɣas akken ttidireɣ anda nniḍen. Cennuɣ s tutlayt-iw ɣef tnekki-w d yizerfan n ugdud-iw. D mmi-s n taddart n Reǧawna, i yettafaṛen taɣiwant n Tizi Wezzu, di tmurt n Yiqvayliyen. Luleɣ-d deg useggas n 1971.

Amek i d-tevda tedyant-ik akked ccna ?

D acu ara k-iniɣ, am nekk am akk icennayen n Teqbaylit. Llan yigerdan ttlalen-d tettrun, nekki luleɣ-d cennuɣ (yettaḍsa). D amaṭṭaf wis sin ahat i d-yiwin ɣer umaḍal n ccna, mi sɛiɣ 5 iseggasen i ssaleɣ i radyu. Cfiɣ nessal i Ḥnifa, Sliman Ɛazem, Ccix Aɛrav Buyezgaren, Ccix Lḥesnawi. Syin deg iseggasen n 80 ḥemmleɣ ad sleɣ i ccna yekkaten ɣer wul akked lfeṛḥ, am Ḥamiduc, Takfarinas, Fahem Muḥend Saɛid, d wiyaḍ. D tallit nesɛedda-tt. Ma seg mi kecmeɣ 21 iseggasen d asawen kecmeɣ deg tezlit tamḥaddit, ḥemmleɣ nezzeh Feṛḥat d Lwennas, rniɣ ssaleɣ akka ciṭ i Yusef Abǧawi d Xelwi Lwennas. Maca mi ffɣeɣ tamurt, rseɣ di Tmura n Marikan Yedduklen (USA), beddleɣ akk tamuɣli ɣef ccna d uẓawan. Maleɣ mliḥ ɣer uɣanib{Style} iwemi ssawalen « Metal « . Ttwaliɣ aɣanib-agi am ceɛbi-nneɣ, d aya i d-yiǧǧan ad xedmeɣ tizlatin-iw s lqalev-agi.

Acḥal n yiḍevsiyen i d-tessuffeɣeḍ ? Anwa iseggasen ?

Aḍebsi-inu amezwaru, yeffeɣ-d deg useggas n 2014, fkiɣ-as azwel « Idir d ilelli neɣ mmet d agrawli ». Ma d wis sin, semmaɣ-as « Nserwet ɛebban wiyaḍ « , yeffeɣ-d deg useggas n 2016 ɣer teẓrigin Tamazirt n Umalu di tmurt n Yiqvayliyen.

Anwaten yicennayen n Teqvaylit i tḥemmleḍ ?

Tidet kan a gma, tineggura-agi ur smuzguteɣ ara nezzeh i tezlit Taqvaylit. Maca akka seg tikelt ɣer tayeḍ mi ara d xaqeɣ semḥaseɣ i Yidir d Feṛḥat. Acku segmi lliɣ di Marikan ufiɣ-d amaḍal-nniḍen n ccna d uẓawan. Ɣer ɣur-neɣ di tmurt, drus ixeddmen ayen yelhan. Ɣef aya i ḥemmleɣ ayen nniḍen.

Amek i tettwaliḍ liḥala n tezlit Taqvaylit ass-a ?

Drus i d-yeqqimen, amer mačči d kra n yilemẓiyen i ixeddmen kra n tẓuri tazedgant, terwi. Nxuṣ nezzeh, iṣubb uswir nezzeh, tnulfa-d kra ccna ur tettwafham ara akk acku aɣanib-nneɣ yeqqim kan di tmurt. D Yidir iwemi ara d rreɣ tajmilt, yessuffeɣ-aɣ akin i tlisa n tmurt Taqbaylit. Anect-agi daɣen d lqella n wallalen, akked tesnislemt i yettnernin, ula d adabu yedda deg urar, ifelleq kra yellan, yerẓa taẓuri, ulac iɣerbazen d yiselmaden ara d yelhun d tẓuri.

Kečč yettidiren deg inig, amek almi mazal tcennuḍ ɣef Teqvaylit s Teqvaylit ?

I Teqvaylit i cennuɣ a gma, amer ttmuquleɣ i Leqvayel tili ur cennuɣ ara, ahat d leḥmala-nni i fkiɣ i Teqvaylit i d-yiǧǧan cennuɣ, nekki zdat-i kra ur yettɛeddi nnig Teqvaylit, ɣer ɣur-i tezwar kra yellan, tevna ɣef tlelli. Ass-a Iqvayliyen yesfk fell-asen ad semgirden gar tlufa, iwakken ur sexlaḍen ara gar ddin d tnekkit-nsen. Yewwi-d fell-asen ad veddlen tamuɣli.

D acu-ten yiṣenfaren i tesɛiḍ sya ɣer zdat ?

Iṣenfaren llan, maca yečča-yi ciṭ wakud. Akka tura aqli tkemileɣ i uheggi n yiwen n uḍebsi, ssarameɣ ur yettɛeṭṭil ara ad yeffeɣ. Akken daɣ i ssarameɣ ad yaweḍ yizen-nni i yellan deg-s. Mi yekfa uḍebsi-inu, yeffeɣ-d d ayen, ad d-awiɣ abrid ɣer tmurt n Fṛansa, dinna ad ɛerḍeɣ ad xedmeɣ kra n temliliyin d yibarazen{Concerts, Galas}.

Ahat yella ara d ternuḍ ?

Di tezlit-inu taneggarut, i xedmeɣ mgal arvaɛ-nni n racad. Aṭas n Yiqbayliyen i yi-d-ireggmen. Nekk ad asen-iniɣ i Teqbaylit, mačči i kunwi. Amer mačči d Yidir i ɣ-irefden ixdem-aneɣ udem ɣer leǧnas di terwi. Ad cnuɣ ɣef ayen ttwaliɣ ilaq, ɣef aya win iwemi ur hwiɣ, neɣ win ur nebɣ, akken yeqqaṛ Uleḥlu deg awal-is: « leḥyuḍ ṭṭuqten ».

Awal-ik n taggara s wayes ara nessali tadiwennit-a

Tanemmirt i i kečč ilmend n leqdic-ik ɣef teqvaylit, ama di tira neɣ s wayen nniḍen. Tudert i usmel n « Vava Innova ». Akken daɣ ara d siwiḍeɣ azul d ameqqran i yimeɣnasen n teqvaylit i yellan deg unnar, ladɣa wid yettnaɣef timunent n tmurt taqvaylit. Ad a sen-iniɣ balak ad tɣilem uḥedwen i tell-am, ɣas ma nebɛed fell-awen, maca ulawen-nneɣ d wallaɣen-nneɣ atnan gar-awen, ayen s wayes tettḥulfum nḥulfay-as ula d nekkni s yiminigen, yerna ɣas ma di tmura i irebḥen i nella, ulawen-nneɣ ur rbiḥen li ara d nettwali d acu i iḍerrun yid-wen, ur nefṛiḥ ara mi ara d neẓẓar ayen i tettidir teqbaylit. Ur seqqar-t ara mmuten wulawen-nneɣ ɣef tmurt, acku ul d dinna llan waṭas n yimdanen imi yemmut wul-nsen ɣef teqbaylit. Tḥadar-t iman-nwen, aqlaɣ ɣer yidis-nwen.

Yesteqsat Muhubi Akli

Aksil Tamazirt Umalu
Retrouvez-nous sur notre page @Facebook et sur #Instagram ! Abonnez-vous à notre chaîne ►YouTube