Akli Muhubi : « ttaruɣ akken ad ḥerzeɣ tigemmi-nneɣ » (Tadiwennit)

,

Akli Muhubi mmi-s n lɛerc At Buεisi. D ameγnas, d aneγmas, d amyaru, γur-s sin yedlisen. Yiwen deg-sen d « Tadyant n Yidir » i d-yeffγen ussan-agi. Nerza γer Wakli akken ad t-nissin ugar. Ad nissin amecwar-ines d tektiwin-is. S tumert i γ-iquvel. Atan acu i γ-d-yenna :

Akli d amedyaz, d amyaru, d ameɣnas yerɣan ɣef teqbaylit; anda tella teqbaylit ak-id-naf d amezwaru ?

Akli Muhubi : Azul a gma Fahim, deg tazwara ad k-iniɣ tanemmirt s tusda, imi d terziḍ ɣer ɣur-i s tdiwennit-a. D acu ara k-iniɣ, akka seg mi lliɣ d agrud ḥemmleɣ Taqbaylit d wayen icudden ɣur-s. Imir-nni ladɣa mi selleɣ nezzeh i ccna, acku kkreɣ-d deg uxxam ufiɣ-d deg-s aṭas n tesfifin n yinaẓuren iqbayliyen, gar-asen: Maɛtub Lwennas, Sliman Σazem, Ḥmed Ḥammu, Ḥamiduc, d wiyaḍ yal yiwen s wazal-is. Mi ara txemmimeɣ ɣef ccɣel, yettban-iyi-d d ccna i yi-d-yewwin ɣer ubrid-a n Teqbaylit.

Seffraweɣ akka tikwal sya ɣer da, ladɣa ma tettunefk-iyi tegnit di kra n leqdicat i d-yettilin da di tmurt. Bdiɣ asenteḍ n tefyar deg uɣerbaz alemmas. Akka nekkat s wayen nessen. Ttafeɣ iman-iw mi ara d-ssefraweɣ ɣef tmetti d wuguren-is, Taqbaylit d yizumal-is. Ma ɣef tira bdiɣ-as daɣen ddeqs aya, cfiɣ asmi meẓẓiyeɣ, deg akud-nni lliɣ deg uɣerbaz amenzu, mi ara semḥaseɣ i ccna n Dda Lwennas neɣ i Ḥamiduc deg uxxam, ttaruɣ tizlatin-nsen. Tura ttaruɣ srusuɣ di lqern, akken daɣ i d-lhiɣ d ujmɛaɣ n yinzan d temseɛraq, d wayen icudden ɣer tgemmi-nneɣ tagejdant taqburt. Timeɣnest tedda-d akken yid-i seg temẓi, tettkemmil ass-a.

Γunzaɣ tamḥeqqranit, ur tɛemmideɣ ara i ddel. Akken teẓram akk, izerfan di tmurt ttwarekḍen, Taqbaylit tettwaɛzel, rrantt kan i cḍeḥ akken yeqqar Dda Lwennas, wid yellan deg unnar yal ass ḥwaǧen tallelt, ɣef waya i d-ttaraɣ i yal tiɣri, ama deg umussu asduklan neɣ d asertan. Akken yenna Dda Lmulud n At Mɛemmeṛ deg awal-is: « Tasertit d yidles, akken i ddukulen-t« . Nessaram ɣer yiwen n wass ad yali yiṭij-nneɣ. Ad yuɣal wasif ɣer lḥed-is.

Ma steqsaɣ-k-in, ayen i tettaruḍ ?

Ttaruɣ deg tazwara acku ḥemmleɣ-tt, yerna ɣas ini terra tmara ad aruɣ. Deg tama ttaruɣ iwakken ad ḥerzeɣ tigemmi-nneɣ, deg tayeḍ riɣ ad fkeɣ tamuɣli-w d wayen sneɣ deg uḥric-a. D acu kan annar n tira ɣezzif, d ayen ur nesɛi tilisa. Yezmer tikwal ad yeɣleḍ umdan, siwa ur nxeddem ur nɣelleḍ ara. Ma yella kra deg i cḍeɣ ad sutreɣ ad yisurfen Yiqbayliyen.

Adlis-inek amezwaru  »Timuεay n tgemmi taqbaylit », yeffeɣ-d deg useggas n 2017. Timuεay-agi d ayen kan iwumi tecfiḍ neɣ tqerbeḍ ar imeqranen testeqsaḍ-ten-id ?

Adlis-a amecṭuḥ i d-suffɣeɣ deg ayyur n yebrir n useggas n 2017, ddant-d deg-s semmus n temɛayin, yal tamɛayt s tedyant-ines. Zemreɣ dili seddaɣ-d deg-s ugar, maca imi d tirmit-inu tamenzut deg unnar n usiẓreg kukraɣ, tidet kan ur ssineɣ ara amek i teddunt temsal di tallit-nni. Timuɛay i d-yeddan deg-s d tidak iwemi d-cfiɣ. Qqiment deg allaɣ, yerna jerdeɣ-ten-t deg yiwet n tezmamt akken-nni. Sya ɣer zdat ma tettunefk-iyi tegnitt ad as-d-alseɣ asizṛeg yerna ad taruɣ akken i yella di tmeslayt n taddart, akken ad teqqim seg ugerruj i tekseb Teqbaylit.

Awal ɣef udlis-ik amaynut, “Tadyant n Yidir”.

Bdiɣ tira-s deg useggas n 2018. Tɛeddad d tikti, uriɣ-tt, syin fkiɣ-tt i tnaẓurt Σissu Σica teɣra-tt, mi s-tehwa tedyant tenna-d ad k-id-xedmeɣ unuɣen. Syin uzneɣ-tt i umaru-amedyaz Mhenni Xalifi ixdem-as-d tazwert. Akka d adlis amecṭuḥ s wunuɣen, ssarameɣ ad yelhu, di kra n wussan sdat-neɣ ad yekcem ɣer tnedlisin. Riɣ ad d-smektiɣ kan d akken di tazwara uriɣ-tt d tullist, kkiɣ syes-s deg warraz « Belɛid At Ɛli » i d-tessuddus yal aseggas tesbeddit Takanadit Tiregwa, s tullist « Tadyant n Yidir » yettuefk-iyi warraz n usebɣes.

Amek tettwaliḍ asiẓreg ass-a, yuεar neɣ yeshel ?

D acu ara k-iniɣ, tirmit-inu tamenzut amen-iyi aḥeq Taqbaylit ar terẓa-yi ifadden. Am akken yeẓra ur ssineɣ timsal-a n usiẓreg neɣ amek tura, anef. Mačči d ayen isehlen maḍi maḍi. Maca ferḥeɣ nezzeh imi llan wat teẓrigin i d-yelha d uxeddim-nsen ɣas ma d imaynuten ɣer unnar, am teẓrigin n Ccix Muḥend Ulḥusin n Dda Mebarek Gamar, akked Imru n Ḥusin Luni, ad as-nsiwiḍeɣ azul d ameqqran.

Ahat yella kra tebɣiḍ ad d-temmeslayeḍ ur ak-in-steqsaɣ ara fell-as ?

Ferḥeɣ nezzeh s uswir n tsekla Taqbaylit, igerrez mliḥ mliḥ wayen xeddmen yilemẓiyen-nneɣ deg yal aḥric, ama di tmedyezt neɣ deg ungal, ula d ccna ur txuṣ ara, ɣas ma llan wid i t-yefkan i wasif. Maca llan wid i d-yettnekkaren qeddcen s tezdeg. Ssarameɣ ad ddaklen watmaten, ad myeɛqalen gar-asen, acku acku acengu itezzi nnig lkanun, yekkat kan amek ara yesluɣ aman n tegmat. Deg tagara, ad ak-iniɣ tanemmirt ɣef leqdic-inek a gma Fahim, tanemmirt akk wid yessulin azal n Teqbaylit.

Akli Muhubi
Retrouvez-nous sur notre page @Facebook et sur #Instagram ! Abonnez-vous à notre chaîne ►YouTube